Anayasa Mahkemesi’nin Denetim Yolu:
1-Soyut Norm Denetimi (İptal Davası): Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının en az 1/5’i ve TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu AYM’ye iptal başvurusu yapabilir.
Anayasa değişikliği için şekil yönünden 10 gün içinde Cumhurbaşkanı ya da TBMM üye tamsayısının 1/5’i iptal başvurusu yapabilir.
Kanunlar şekil bakımındanAYM’ye 10 gün içinde Cumhurbaşkanı ya da TBMM üye tamsayısının 1/5’i; esas bakımından 60 gün içinde Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının en az 1/5’i ve TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu iptal başvurusu yapabilir.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve TBMM İç Tüzüğü için şekil ve esas bakımından 60 gün içinde Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının en az 1/5’i ve TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu iptal başvurusu yapabilir.
1876 Anayasası yargıyı bir kuvvet olarak nitelememiş, ancak yargı bağımsızlığını ve hâkimlerin azlolunamayacağını düzenlemiştir. 21 Anayasası yargıdan hiç söz etmemiştir. 24 Anayasası ise kuvvetler birliğini benimsemesine rağmen yargıyı ayrı erk olarak kabul etmiştir. 1961 ve 1982 anayasaları kuvvetler ayrılığını ve yargı bağımsızlığını vurgulamıştır.
1-Somut Norm Denetimi (Def’i Yolu): Görülmekte olan bir davada taraflara uygulanan kanun ya da kanun hükmünde kararnamenin anayasaya aykırı olduğunun ileri sürülmesidir. Bu iddia mahkemece ciddi bulunmalı ya da mahkeme kendiliğinden uyguladığı hükmün anayasaya aykırı olduğuna karar vermelidir. Aykırılık iddiaları esastan olmalıdır.
Yargıtay: 1868 yılında Divan-ı Ahkâm-ı Adliye adıyla kurulmuştur.Üyeleri HSK tarafından seçilir. Cumhuriyet başsavcısı ve vekili cumhurbaşkanı tarafından atanır. Adli yargıda son merciidir. Genel olarak Bölge Adliye Mahkemesi, asliye ve sulh mahkemelerinden oluşur.
Danıştay: 1868 yılında Şurayı Devlet adıyla kuruluştur. Genel idari yargının en üst noktasıdır. Danıştay’ın iki temel işlevi vardır. Danıştay ilk olarak bir mahkeme, ikinci olarak bir danışma ve inceleme merciidir. Genel olarak Bölge İdare Mahkemesi, idare ve vergi mahkemelerinden oluşur.
Uyuşmazlık Mahkemesi: Adli ve idari yargı kolları arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözüme kavuşturur. Başkanını Anayasa Mahkemesi kendi üyesi içinden seçer.
Sayıştay: 1865 yılında devlet harcamalarını denetlemek maksadıyla Divan-ı Muhasebât adıyla kurulmuştur. Başkan ve üyelerini TBMM seçer. Kamu idarelerinin bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere verilen kararın düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Verdiği kararlar dolayısıyla idari yargı yoluna başvurulamaz. Sayıştay ve Danıştay hükümlerindeki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır.
